BLOG

Görünür Işık (400-700nm), İnfrared Radyasyon (>700nm) ve UV Radyasyon içerir. (UV-B ışınları ciltte yeni renk pigmentleri oluşumunu sağlarken, UVA ışınları cildin koruma mekanizmasını harekete geçirerek bu pigmentlerin aktive olmasını ve bronzlaşmayı sağlar)

Güneş ışınlarının spektrumu ve yoğunluğu atmosferden geçiş esnasında değişikliğe uğramaktadır. Atmosferden geçiş esnasında stratosfer tabakası <290nm’deki UVC radyasyonun tama yakınını ve UVB radyasyonun %70-90’ını engellemektedir. Bu nedenle yeryüzüne ulaşan güneş kaynaklı radyasyonun ancak %5’lik kısmı olup, bu kısım 290-400 nm spektrumunda yer almaktadır.

En kısa dalga boyuna sahip ışınlar UVC ışınları (290 nanometrenin altında), sonra UVB ışınları geliyor (290-320), en uzun dalga boyı ise UVA ışınlarının (320-360). UVA ışınlarının dalga boyları uzun olduğu için atmosferden geçip yeryüzüne ulaşmaları kolay oluyor. UVB ışınlarının atmosferden geçebilmesi için 50 dereceden büyük bir açıyla gelmesi gerekiyor. 50 derecenin altında bir açıyla gelirse ozon tabakası UVB ışınlarını yansıtıyor. Vücudumuzun D vitamini üretebilmesini UVB ışınları sağlıyor. Önemli olan UVB ışınlarının atmosferden geçerek yeryüzünde bulunduğunuz yere ulaşması. Bu çoğu kişi için kış aylarında mümkün olamıyor.
Çok sayıda bilimsel çalışma göstermektedir ki D vitamini ve D vitamini kaynağı olan güneş ışınlarına maruziyet çeşitli kanserlere karşı koruyucu özellik göstermektedir. Burada şüphesiz ki koruyucu etkiden sorumlu olan UVB radyasyondur. UVB radyasyon vücutta D vitamini sentezine yol açar ki çoğu insan için güneş ışınları D vitamini ihtiyacının %80-90’ını karşılar.

Güneş ışınlarına maruziyetin melanom gelişim riskini arttırdığına dair çok sayıda çalışma bulunmasının yanısıra kronik ve aralıklı güneş ışını maruziyetinin melanom gelişimine karşı koruyucu özellik gösterebileceğini hatta melanomlu hastalarda yaşam beklentisi oranlarında artış sağlayabileceğini gösteren çalışmalar da mevcuttur.

Günümüze dek yapılan çalışmalarda elde edilen D vitamininin antikanserojen etki mekanizmaları şu şekilde özetlenebilir;
Hücre farklılaşmasını arttırır
Hücre büyümesini tetikleyen sinyalleri baskılar
Hücre büyümesini inhibe eden sinyalleri tetikler,
Hücre çoğalmasını, metastazı ve anjiogenezi inhibe eder ( Studzinski veark. 1993, Krishnan ve ark. 2003, Lamprecht ve ark. 2003, Chang ve ark. 2002).

D vitamini ve Kanser konusunda günümüze dek yapılan çalışmaların bir kısmında UVB veya oral kaynaklar yoluyla alınan D vitaminin;

• Çok sayıda kanser gelişim riskini azalttığı (Garland ve ark. 1980, Garland ve ark. 1985, Garland ve ark. 1990, Hanchette ve ark. 1992, Lefkowitz ve ark. 1994, Grant ve ark. 2002, Freedman ve ark. 2002, Mizoue ve ark. 2004, Hughes ve ark 2004, Smedby ve ark. 2005, Grant ve ark. 2004, Giovannucci ve ark. 2005, Garland ve ark. 2006, Grant ve ark. 2006, Grant ve ark. 2006, Holick ve ark. 2006, Krause ve ark. 2006, Kricker ve ark. 2006, Van Der Rhee ve ark 2006, Ali ve ark. 2007).
• Bu ilişkinin yapılan çalışmalarda farklı popülasyonlarda da gözlendiği ve doz-cevap (kanser riskinde azalma) ilişkisinin doğrusal nitelik taşıdığı (ED Gorham ve ark. 2005, CF Garland ve ark 2006, E Giovannucci ve ark. 2006) ve
• D vitamini alımının kanser insidansından çok kanser mortalitesinde azalmaya yol açtığı sonuçlarına ulaşılmıştır.
• Yapılan çalışmalara göre olası antikanser etkisinin ortaya çıkması için önerilen Serum Vitamin D düzeyi 30ng/mL -150ng/mL arası olup bunun için gerekli D vitamini dozu günlük 1000 IU’dir. Günlük 1000-1500 IU alımının kanser gelişim riskinde %30-50 azalmaya yol açtığı birtakım çalışmalarda gösterilmiştir(ED Gorham ve ark. 2005, CF Garland ve ark 2006, E Giovannucci ve ark. 2006)

Yeterli serum D vitamini düzeyini sağlayabilmek için gereken güneş ışınlarına maruziyet süre ve saati bölgenin enlemsel özelliklerine göre değişmektedir. Örneğin ABD için 30ng/mL serum 25 hidroksi vitamin D düzeyini sağlayan güneş ışını maruziyet saati 11.00-14.00 arası olup süresi yaz mevsimi için 15 dakika kış ve sonbahar mevsimleri için ise 20 dakikadır(Holick ve ark. 1990, Webb ve ark 1988, Matsuoka ve ark 1989). Güneşlenme saatlerini http://aa.usno.navy.mil/data/docs/AltAz.php  sitesinden bulunduğunuz yerin enlem ve boylamlarını girerek kolayca öğrenebilirsiniz.  Örneğin agustos ayı  İstanbul için 11.00-15.20 arasıdır.

• ABD ve Kanada’da yapılan çalışmalarda D vitamini ile zenginleştirilmiş gıdaların kullanımının D vitamini eksikliğini önleyemediği sonucuna ulaşılmıştır.
• Kişilerin yeterli D vitamini düzeyini sağlamak amacıyla UV radyasyona aşırı maruz kalmaları hem gerekli değildir hem de zararlı etkilerinden dolayı önerilmemektedir(DSÖ)

Ayrıca unutulmaması gereken önemli bir husus güneşe maruziyetin aynı zamanda cilt kanserine yol açtığı gerçeğinin bu güneşe çıkış zamanlarında göz ardı edilmemesi gerektiğidir. Bu nedenle;

Yüzün maruziyeti mümkün olduğunca engellenmeli,
Eller omuzlar ve sırt aracılığıyla gerekli ışının alınması sağlanmalı,

Tip 1 ve Tip2 yani hassas cilde sahip olup kolay güneş yanığı olabilenler günlük 20 dakikadan fazla güneşe çıkmamalı (Bu sürenin üzerinde güneşlenme D vitamini sentezini arttırmaz ayrıca cilt kanserine zemin hazırlar)

 Kızarıklık ve olası yanıklar açısından dikkatli olunmalı, bunlar engellenecek şekilde güneşe çıkılmalı veHassas cildi olanlar D vitamini kaynağı olarak güneş ışınlarından çok D vitamini içeren preparatları kullanmalıdır.

Sonuç olarak; Vitamin D’nin kansere karşı koruyucu olduğunu ve olumlu sağlık etkilerini gösteren çok sayıda çalışma bulunmaktadır. Bu nedenle D vitamini eksikliğine karşı önlemler almak, gerekli ise D vitamini preparatları kullanmak ve D vitamini için önemli bir kaynak olan UVB ışınına gün içerisinde kontrollü ve uyarılara uygun şekilde maruz kalmak gerekmektedir.